Ultrasonografia

Badanie ultrasonograficzne w czasie prawidłowo rozwijającej się ciąży powinno być wykonane przynajmniej trzykrotnie. Pierwsze z nich przypada na koniec pierwszego trymestru ciąży, czyli między ukończeniem 11. tygodnia liczonego od początku ostatniej miesiączki a końcem 14. tygodnia (jeśli cykle miesiączkowe przed zajściem w ciążę trwały 28 dni).

To badanie ma na celu określenie, czy ciąża jest pojedyncza czy mnoga oraz czy wielkość płodu zgadza się z terminem ostatniej miesiączki podawanym przez pacjentkę. Jednym z ważniejszych elementów badania jest ocena przezierności karkowej (NT). Jego poszerzenie oznacza większe prawdopodobieństwo tego, że dziecko ma zespół Downa, wadę serca lub inną wadę, niż u pacjentek, których dzieci mają prawidłową szerokość NT. Podobnie brak obecności kości nosowej, nieprawidłowy przepływ krwi przez zastawkę trójdzielną i przewód żylny oznacza nieco wyższe ryzyko zespołu Downa i innych zespołów genetycznych, ale znaczenie tych elementów jest dużo mniejsze niż znaczenie przejaśnienia karkowego. W ramach USG oceniany jest również rozwój różnych struktur i narządów płodu. Sprawdza się, czy prawidłowo wygląda czaszka i mózg, czy dziecko nie ma rozszczepu podniebienia, czy prawidłowo zlokalizowane jest serce, żołądek, nerki i pęcherz moczowy. Widać też zwykle na tym etapie, czy prawidłowo rozwijają się ręce i nogi płodu.

Najlepszym czasem na drugie badanie ultrasonograficzne jest okolica 20. tygodnia ciąży. W tym okresie ogląda się, czy płód rośnie proporcjonalnie i w prawidłowym tempie, czy łożysko jest zlokalizowane w odpowiednim miejscu i czy ilość płynu owodniowego jest taka, jak powinna być. Sprawdzany jest rozwój mózgu, widać obie gałki oczne, podniebienie i wargi. Często udaje się zobrazować i sfotografować profil dziecka. W klatce piersiowej dość dokładnie widać serce co pozwala wykluczyć jego poważniejsze wady. Prawidłowy obraz brzuszka z żołądkiem, nerkami i pęcherzem moczowym oraz ruchy i budowa kończyn pozwalają potwierdzić ich prawidłowy rozwój.
Trzecie badanie wykonywane jest zwykle w okolicy 30. tygodnia ciąży. Ocenia się wówczas orientacyjną masę płodu - można na tej podstawie w pewnym zakresie przewidzieć wielkość dziecka w terminie porodu. Prawidłowa waga dziecka, odpowiednia ilość płynu owodniowego i wygląd łożyska mówią nam o tym, czy płód jest prawidłowo odżywiany i czy dostaje odpowiednią ilość tlenu przez łożysko. Ponownie ocenia się dokładnie rozwój wszystkich narządów, które od dwudziestego tygodnia mogły zostać uszkodzone takimi czynnikami jak na przykład infekcja wirusowa.

Ponieważ pacjentki często pytają o bezpieczeństwo wykonywania badań USG w ciąży, poniżej znajduje się oświadczenie wydane przez American Institute of Ultrasound in Medicine (AIUM):

..."Szerokie kliniczne zastosowanie ultrasonografii w ciągu ostatnich 25 lat nie wykazało ubocznych działań ultradźwięków w dawkach stosowanych w diagnostyce. Kliniczne badania, które są najbardziej miarodajnym sprawdzianem w ocenie ubocznego działania ultradźwięków nie wykazały wpływu na wagę urodzeniową noworodków. Inne badania epidemiologiczne nie wykazały jakiegokolwiek związku przyczynowego pomiędzy diagnostyką ultrasonograficzną i wadami płodów"...